Het jeugdzorgsysteem, van wijkteams en het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) tot de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK) en Jeugdbescherming, is een complex netwerk dat vaak buitenstaanders moeilijk kunnen doorgronden. In veel gevallen lijkt jeugdzorg vooral gericht te zijn op het creëren van werkgelegenheid, vaak gefinancierd door subsidies. Dit kan leiden tot situaties waarin de werkers zich als kinderredders beschouwen, zonder dat zij altijd rekening houden met de wetgeving en de rechten van het kind, zoals vastgelegd in het Internationale Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK), artikel 24 lid 1.
De Werkwijze van Jeugdzorg: Manipulatie en Verwarring
In veel gevallen worden meldingen van kindermishandeling bij instanties zoals Veilig Thuis of het AMHK gedaan met de veronderstelling dat er deskundig onderzoek zal plaatsvinden. Echter, blijkt dit niet altijd het geval. Dr. Cora Bartelink, expert in het sociale domein, heeft aangetoond dat jeugdzorg veelal haar persoonlijke overtuigingen en vooroordelen gebruikt om 'bewijs' te creëren. Dit gebeurt vaak via suggestieve vragen en manipulatieve technieken tijdens gesprekken met betrokkenen (Bartelink, 2016).
Een voorbeeld van zo’n manipulatie is het gebruik van risicotaxatie-checklists door professionals die vaak niet gekwalificeerd zijn om diagnostische besluiten te nemen. De geïnterviewde wordt vaak eerst geconfronteerd met een opsomming van negatieve vermoedens, en daarna wordt gevraagd: “Maakt u zich zorgen om dit gezin?” Het resultaat is vaak dat de geïnterviewde, onder druk van de context, zich zorgen gaat maken, zelfs als er feitelijk weinig tot geen bewijs is voor de vermoedens. Dit soort tactieken zijn volgens experts als Bartelink en andere kritische stemmen binnen de jeugdzorg problematisch, omdat ze leiden tot vervormde conclusies.
Het Gebruik van Feiten: Selectieve Presentatie en Manipulatie
Feiten die tegen ouders kunnen worden gebruikt, worden vaak verdraaid of selectief gepresenteerd. Wat bijvoorbeeld als een “chaotische” huishouding wordt gepresenteerd, is vaak niets meer dan een objectieve observatie die verkeerd wordt geïnterpreteerd. Zo kan het feit dat fietsen op het terrein liggen, in een rapport worden gepresenteerd als "rommel", terwijl het in werkelijkheid een eenvoudig feit is zonder enige nadelige betekenis. Dit soort praktijken worden vaak gebruikt om een bepaald beeld van het gezin te schetsen, wat kan leiden tot ingrijpen van de jeugdzorg zonder echte juridische basis (Snijer, 2018).
De Gefragmenteerde Rapportages en Gebrek aan Transparantie
In de daaropvolgende fasen van het proces worden deze manipulaties vaak verder geabstraheerd. Het originele dossier wordt omgevormd tot een samenvatting van bevindingen, die vervolgens verder wordt samengevat, soms meerdere keren. Elke laag van abstractie maakt het voor de betrokkenen, zoals ouders en advocaten, moeilijker om de oorspronkelijke feiten te verifiëren. Dit kan leiden tot een gerechtelijke uitspraak die sterk is gebaseerd op vertekende informatie, wat schadelijk is voor de betrokken kinderen en ouders.
Het IVRK en de Rechten van het Kind
Een belangrijk punt dat vaak wordt vergeten in dit proces, is de bescherming van de rechten van het kind, zoals vastgelegd in het IVRK. Artikel 24 lid 1 stelt dat kinderen recht hebben op de best mogelijke gezondheidszorg en toegang tot noodzakelijke medische voorzieningen, inclusief psychologische zorg. Helaas wordt dit recht vaak genegeerd door jeugdzorginstanties, die in plaats van diagnostisch onderzoek, hun eigen subjectieve conclusies hanteren (VN, 1989). Dit kan leiden tot onterecht ingrijpen, zoals uithuisplaatsing, zonder dat het welzijn van het kind daadwerkelijk wordt gediend.
Wat Kunnen Ouders Doen?
Ouders die zich in een dergelijke situatie bevinden, worden vaak geconfronteerd met een muur van bureaucratische procedures en suggestieve communicatie. Het is daarom essentieel dat ouders zich goed voorbereiden en zich bewust zijn van hun rechten. Ze kunnen dit doen door te verwijzen naar de bepalingen in het IVRK, met name artikel 24, waarin het recht op de best mogelijke zorg voor het kind wordt erkend. Dit is van cruciaal belang wanneer ouders zich verweren tegen de manipulatieve methoden van jeugdzorg en de gevolgen daarvan voor hun kinderen.
Daarnaast wordt het ouders aangeraden om hun reacties altijd goed gedocumenteerd in te dienen, zodat ze hun standpunt kunnen bewijzen in een juridische context. De Wet algemene bepalingen bestuursrecht (Awb) biedt ouders de mogelijkheid om juridische stappen te ondernemen en bewijs te verzamelen voor hun zaak, zelfs als dit betekent dat ze in hoger beroep moeten gaan of een nieuwe rechtszaak moeten aanspannen (Staatscourant, 2021).
Conclusie
Het jeugdzorgsysteem is verre van perfect. De manipulatie van feiten, de gelaagde abstractie in rapportages en het negeren van het IVRK kunnen ernstige gevolgen hebben voor het welzijn van kinderen en hun ouders. Ouders moeten daarom goed geïnformeerd zijn over hun rechten en zich niet laten intimideren door de bureaucratie van jeugdzorg. Door expliciet te verwijzen naar het IVRK en juridische stappen te ondernemen, kunnen ouders de bescherming van hun kinderen waarborgen en de juiste zorg en ondersteuning eisen.
Bronnen:
- Bartelink, C. (2016). *Psychosociale problemen en jeugdzorg*. Universiteit van Amsterdam.
- Snijer, S. (2018). *Feiten opleuken tot belastende bewijzen: Hoe jeugdzorg haar doel voorbijschiet*. Sven Snijer-essays.
- Verenigde Naties (1989). *Verdrag inzake de Rechten van het Kind* (IVRK).
- Staatscourant (2021). *Wet Algemene Bepalingen Bestuursrecht* (Awb).
- https://kinderbescherming.jimdofree.com/methoden/mistificatieschijven-bij-meldingen/
