De Paradox van het RIVM: 'Kraanwater bevat te veel PFAS, maar is gezond'
Recentelijk heeft het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) gerapporteerd dat het Nederlandse kraanwater op meerdere locaties hogere PFAS-waarden bevat dan voorgeschreven door de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA). PFAS (poly- en perfluoralkylstoffen) zijn chemische stoffen die van nature niet in het milieu voorkomen en die zich niet of nauwelijks afbreken. Ze worden vaak gebruikt in consumentenproducten vanwege hun vuil-, water- en vetafstotende eigenschappen.
Lees ook
De schadelijkheid van PFAS voor de gezondheid is al lang bekend. In de jaren '60 en '70 werd al aangetoond dat ze schadelijk zijn voor vissen en ratten, terwijl fabrieksarbeiders bij DuPont bovengemiddeld vaak leukemie- en leverkanker ontwikkelden. Mensen rondom de fabriek werden ziek door het drinken van vervuild water, bekend als het Parkerson-schandaal. PFAS worden ook wel 'forever chemicals' genoemd omdat ze zich blijvend in de bodem, bagger en het grond- en oppervlaktewater nestelen.
Uit recent onderzoek blijkt dat Nederlanders te veel kleine hoeveelheden PFAS binnenkrijgen via voedsel en drinkwater. Het RIVM heeft de overheid geadviseerd om de blootstelling aan PFAS te verminderen. De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) heeft ook de schadelijkheid van PFAS benadrukt en dringend verzocht om strengere gezondheidskundige grenswaarden, waaronder een drinkwatergrenswaarde van 4,4 nanogram per liter voor de vier meest voorkomende PFAS-soorten.
Opmerkelijk is dat deze drinkwatergrenswaarde op meerdere locaties in Nederland wordt overschreden. Waternet heeft de hoogste concentraties PFAS in het drinkwater, hoger dan zelfs in de bron de Rijn. Het RIVM twijfelt nu aan de afgeleide waarden en bekijkt opnieuw de grenswaarden voor PFAS in (drink)water.
Het verwijderen van PFAS uit het milieu blijkt lastig. Membraanzuivering, zoals omgekeerde osmose, kan PFAS uit het water halen, maar het is een dure en energie-intensieve techniek. Drinkwaterbedrijven gebruiken daarom vaak actief kool om PFAS uit het water te halen.
De Unie van Waterschappen (UvW) en de Vereniging van Drinkwaterbedrijven (Vewin) maken zich zorgen over de hoeveelheid PFAS in het milieu. UvW pleit voor een bronaanpak en Vewin pleit zelfs voor een totaal verbod op de productie van PFAS. Nederland werkt samen met andere EU-lidstaten aan een Europees verbod op PFAS.
Hoewel een verbod op nieuwe verspreiding zal helpen, zullen de bestaande PFAS nog jarenlang aanwezig blijven. Ondertussen blijven zowel het RIVM als Waternet volhouden dat het drinkwater gezond is. Er wordt nog veel onderzoek gedaan naar de gevolgen van PFAS op de gezondheid en het RIVM blijft de risicogrenzen voor PFAS toetsen in verschillende milieubronnen.
Tijdlijn
