De zon en huidkanker

06 juli 2023

Sinds wanneer is het aantal gevallen met huidkanker sterk toegenomen?

Het aantal gevallen van huidkanker is de afgelopen decennia wereldwijd gestaag toegenomen. Hoewel ik geen recente gegevens heb na mijn kennisafsnede in september 2021, kan ik je informatie geven op basis van de trends tot dat moment.

Lees ook

In de afgelopen 40 à 50 jaar is het aantal gevallen van huidkanker aanzienlijk gestegen. Deze toename wordt voornamelijk toegeschreven aan factoren zoals veranderingen in levensstijl, blootstelling aan schadelijke UV-straling en de afname van de ozonlaag.

De belangrijkste vormen van huidkanker zijn basaalcelcarcinoom, plaveiselcelcarcinoom en melanoom. Basaalcelcarcinoom en plaveiselcelcarcinoom zijn over het algemeen minder agressieve vormen van huidkanker, terwijl melanoom een meer ernstige vorm is die kan uitzaaien naar andere delen van het lichaam.

De toename van het aantal gevallen van huidkanker is deels te wijten aan een toegenomen bewustzijn en betere detectie- en diagnosemethoden. Mensen zoeken vaker medische hulp voor huidlaesies en artsen zijn beter in staat om huidkanker te herkennen en te diagnosticeren. Dit heeft mogelijk bijgedragen aan de toename van gerapporteerde gevallen.

Daarnaast heeft de verandering in levensstijl, waaronder meer recreatieve blootstelling aan de zon en het gebruik van zonnebanken, bijgedragen aan de stijging van het aantal gevallen van huidkanker. Schadelijke UV-straling is een bekende risicofactor voor huidkanker.

Het is belangrijk op te merken dat de toename van het aantal gevallen van huidkanker ook kan variëren afhankelijk van de regio en demografische factoren. Het is altijd raadzaam om voor recente en specifieke gegevens over huidkankerstatistieken contact op te nemen met gezondheidsinstanties in jouw land of regio.

Sinds wanneer is het insmeren met zonnebrand een hot topic geworden?

De campagnes en voorlichtingsinitiatieven met betrekking tot zonbescherming zijn in verschillende periodes gestart, afhankelijk van de specifieke organisatie en het land. Hier zijn enkele belangrijke mijlpalen en inspanningen van gezondheidsorganisaties op het gebied van zonbescherming:

- American Cancer Society (ACS): De ACS is al tientallen jaren actief betrokken bij de bewustmaking van de schadelijke effecten van de zon en het belang van zonbescherming. In de jaren 1980 en 1990 begon de ACS met het verspreiden van educatieve materialen en richtlijnen met betrekking tot zonbescherming en het voorkomen van huidkanker. Ze hebben regelmatig campagnes gelanceerd om mensen bewust te maken van de risico's van blootstelling aan de zon en om beschermende maatregelen, waaronder het gebruik van zonnebrandcrème, te promoten.

- American Academy of Dermatology (AAD): De AAD heeft ook al geruime tijd inspanningen geleverd om het bewustzijn van zonbescherming te vergroten. Ze hebben richtlijnen en aanbevelingen uitgegeven met betrekking tot het voorkomen van zonnebrand en het verminderen van het risico op huidkanker. De AAD is betrokken bij het organiseren van Skin Cancer Awareness Month in de Verenigde Staten, dat jaarlijks plaatsvindt in mei en zich richt op het bevorderen van bewustwording en preventie van huidkanker.

- Wereldgezondheidsorganisatie (WHO): De WHO heeft zich ook gericht op zonbescherming en het voorkomen van huidkanker. Ze hebben internationale richtlijnen opgesteld met betrekking tot zonbescherming en hebben samengewerkt met andere organisaties om wereldwijde bewustwordingscampagnes te lanceren. De WHO heeft zich ingezet om het belang van zonbescherming op de wereldwijde agenda te zetten en heeft landen aangemoedigd om maatregelen te nemen om hun bevolking te beschermen tegen schadelijke zonnestraling.

Hoewel er geen specifieke datum kan worden gegeven voor het begin van deze campagnes, kunnen we zeggen dat de aandacht voor zonbescherming en de inspanningen van gezondheidsorganisaties de afgelopen decennia steeds prominenter zijn geworden. Het groeiende bewustzijn van de schadelijke effecten van de zon en de toename van huidkankergevallen hebben geleid tot een grotere nadruk op preventie en bescherming tegen de zon.

Welke vorm van huidkanker komt het meeste voor?

De meest voorkomende vorm van huidkanker is basaalcelcarcinoom (basal cell carcinoma). Ongeveer 80% van alle gevallen van huidkanker is basaalcelcarcinoom. Het komt vooral voor in gebieden die veel blootgesteld worden aan de zon, zoals het gezicht, de nek en de handen. Basaalcelcarcinoom groeit langzaam en zaait zelden uit naar andere delen van het lichaam.

De op een na meest voorkomende vorm van huidkanker is plaveiselcelcarcinoom (squamous cell carcinoma). Het maakt ongeveer 16% van alle gevallen van huidkanker uit. Plaveiselcelcarcinoom ontstaat ook voornamelijk op zonblootgestelde gebieden van de huid, zoals het gezicht, de oren, de lippen en de rug van de handen. Het kan agressiever zijn dan basaalcelcarcinoom en heeft een iets hoger risico op uitzaaiing.

Melanoom is een minder voorkomende vorm van huidkanker, maar het is de meest agressieve vorm. Melanoom ontstaat uit de pigmentproducerende cellen (melanocyten) in de huid en kan zich verspreiden naar andere delen van het lichaam. Hoewel melanoom minder vaak voorkomt dan basaalcelcarcinoom en plaveiselcelcarcinoom, is het verantwoordelijk voor het grootste aantal sterfgevallen als gevolg van huidkanker vanwege het potentieel om zich uit te zaaien.

Het is belangrijk op te merken dat de prevalentie van verschillende vormen van huidkanker kan variëren afhankelijk van factoren zoals geografische locatie, demografie, blootstelling aan de zon en genetische aanleg. Het is altijd raadzaam om advies in te winnen bij een medisch professional voor een nauwkeurige diagnose en evaluatie van een verdachte huidlaesie.

Wat is de fysiologie achter de ontwikkeling van een basaalcelcarcinoom?

Basaalcelcarcinoom (basal cell carcinoma) ontwikkelt zich in de basale cellen, die zich in de onderste laag van de opperhuid (epidermis) bevinden. De exacte oorzaak van de ontwikkeling van basaalcelcarcinoom is nog niet volledig begrepen, maar langdurige blootstelling aan ultraviolette (UV) straling, vooral afkomstig van de zon, wordt beschouwd als de belangrijkste risicofactor.

De ontwikkeling van basaalcelcarcinoom kan worden toegeschreven aan genetische mutaties die optreden in de basale cellen van de huid. Deze mutaties kunnen ontstaan als gevolg van DNA-schade door UV-straling of andere factoren, zoals erfelijke aanleg. De genetische mutaties beïnvloeden de normale groei- en delingsprocessen van de cellen, waardoor ze ongecontroleerd gaan groeien en een tumor vormen.

Een belangrijke genetische verandering die vaak wordt geassocieerd met basaalcelcarcinoom is de mutatie in de PTCH1-genen (Patched-1-gen), dat een rol speelt in de regulatie van de celgroei. Mutaties in dit gen leiden tot activering van de Hedgehog-signaalroute, die betrokken is bij de ontwikkeling en groei van basaalcelcarcinoom.

Daarnaast kunnen ook andere risicofactoren bijdragen aan de ontwikkeling van basaalcelcarcinoom, zoals blootstelling aan bepaalde chemicaliën, blootstelling aan bepaalde soorten straling, zoals röntgenstraling, en een verzwakt immuunsysteem.

Basaalcelcarcinoom groeit doorgaans langzaam en blijft in de meeste gevallen beperkt tot het oorspronkelijke gebied waar het begon. Het zaait zelden uit naar andere delen van het lichaam. Niettemin is vroege detectie en behandeling belangrijk om complicaties en schade aan omliggende weefsels te voorkomen.

Het is altijd raadzaam om bij verdachte huidlaesies een arts te raadplegen voor een nauwkeurige diagnose en passende behandeling.

De blootstelling aan welke chemicaliën dragen het meeste bij aan een basaalcelcarcinoom?

Basaalcelcarcinomen (basal cell carcinomas) worden voornamelijk geassocieerd met langdurige blootstelling aan ultraviolette (UV) straling, met name afkomstig van de zon. Dit is de belangrijkste risicofactor voor de ontwikkeling van basaalcelcarcinomen.

Er is echter ook enig bewijs dat blootstelling aan bepaalde chemicaliën kan bijdragen aan het ontstaan van basaalcelcarcinomen, hoewel de rol van deze chemicaliën over het algemeen als secundair wordt beschouwd in vergelijking met UV-straling. Enkele van de chemicaliën die in verband worden gebracht met een verhoogd risico op basaalcelcarcinomen zijn onder andere:

1. Arseen

Langdurige blootstelling aan arseen, vaak via verontreinigd drinkwater of bepaalde industriële processen, is gekoppeld aan een verhoogd risico op huidkanker, waaronder basaalcelcarcinomen.

2. Pesticiden

Bepaalde pesticiden, zoals organochloorverbindingen, zijn in verband gebracht met een hoger risico op huidkanker, waaronder basaalcelcarcinomen. Mensen die beroepsmatig blootgesteld zijn aan pesticiden, zoals landbouwers en tuinders, kunnen een verhoogd risico lopen.

3. Arseenhoudende houtconserveringsmiddelen

Hout dat behandeld is met arseenhoudende conserveringsmiddelen (zoals creosoot) kan een verhoogd risico op basaalcelcarcinomen geven bij langdurige blootstelling.

Het is belangrijk op te merken dat deze chemicaliën geen prominente rol spelen bij de ontwikkeling van basaalcelcarcinomen in vergelijking met UV-straling. UV-straling blijft de belangrijkste en meest voorkomende oorzaak van basaalcelcarcinomen.

Als je bezorgd bent over blootstelling aan chemicaliën en het risico op huidkanker, is het raadzaam om veiligheidsmaatregelen te nemen, zoals het dragen van beschermende kleding, het gebruik van zonnebrandcrème en het vermijden van langdurige blootstelling aan schadelijke stoffen. Regelmatige controle van de huid en het raadplegen van een arts bij verdachte huidlaesies blijven essentieel voor vroege detectie en behandeling van basaalcelcarcinomen.

Ontstaat huikanker na zware verbranding door de zon?

Huidkanker kan ontstaan als gevolg van verschillende factoren, waaronder blootstelling aan ultraviolette (UV) straling, zoals die van de zon. UV-straling kan schade toebrengen aan de cellen in de huid en genetische veranderingen veroorzaken die tot huidkanker kunnen leiden.

Langdurige blootstelling aan de zon, vooral zonder bescherming, kan het risico op huidkanker vergroten. Dit geldt met name wanneer de huid verbrandt, aangezien ernstige zonnebrand de huidcellen aanzienlijk kan beschadigen. Overmatige blootstelling aan zonlicht gedurende lange tijd kan bijdragen aan de accumulatie van DNA-schade in de huidcellen, wat het risico op het ontwikkelen van huidkanker verhoogt.

Het is echter belangrijk op te merken dat niet alle gevallen van huidkanker direct verband houden met zonverbranding. Andere factoren kunnen ook een rol spelen, zoals genetische aanleg, blootstelling aan bepaalde chemicaliën, een verzwakt immuunsysteem en bepaalde medische aandoeningen. Bovendien kunnen bepaalde vormen van huidkanker ook voorkomen op delen van het lichaam die minder blootgesteld zijn aan de zon.

Bepaalde vormen van huidkanker kunnen ook voorkomen op delen van het lichaam die minder blootgesteld zijn aan de zon!

Het is daarom essentieel om voorzorgsmaatregelen te nemen om de huid te beschermen tegen overmatige blootstelling aan de zon, zoals het dragen van beschermende kleding, het gebruik van zonnebrandcrème en het vermijden van directe blootstelling tijdens de heetste uren van de dag. Regelmatige controle van de huid en het raadplegen van een dermatoloog bij verdachte huidveranderingen zijn ook belangrijk voor het vroegtijdig opsporen van huidkanker.