Ergotamine is een van de alkaloïden die wordt aangetroffen in moederkoorn (Claviceps purpurea), een schimmel die vaak op granen zoals rogge groeit. Deze schimmel produceert een reeks alkaloïden, waaronder ergotamine, ergotoxine en ergocristine.
Moederkoorn (ergot in het Engels) is een schimmel van het geslacht Claviceps purpurea. Schimmels hebben een levensloop met verschillende fasen. Ze planten zich voort door middel van sporen. Uit de sporen ontstaan weer nieuwe schimmels. De verschillende modellen tonen opeenvolgende fasen in de levensloop van de schimmel moederkoorn. In het voorjaar vormt de schimmel na besmetting van de roggenbloem een zwarte woekering (sclerotium). Dit valt op de grond en blijft in de winter in rust. Tijdens de bloei van het rogge worden de sporen verspreid en besmetten de sporen weer nieuwe roggearen [1].
De betekenis van moederkoorn in de verloskunde is verder toegenomen door de ontdekking van ergometrine, een alkaloïde dat wordt bereid uit het waterige extract van secale cornutum (moederkoorn). Onderzoekers, waaronder DUDLEY en MOIR, STOLL en BURCKHARDT, hebben onafhankelijk van elkaar dit alkaloïde ontdekt. De eersten noemden de stof ergometrine, wat de naam is die we in dit artikel zullen gebruiken; de anderen noemden het product ergobasine, een naam die in de Duitse literatuur te vinden is.
Ter gelegenheid van de Semaine médicale internationale en Suisse werden de preparaten tussen de verschillende ontdekkers uitgewisseld, waarna bleek dat de stof dezelfde was. Het ergometrine onderscheidt zich van de reeds bekende alkaloïden uit het secale, zoals ergotoxine, ergotamine, ergoclavine, sensibamine, die zich bevinden in het alcoholische extract, door de werking op de baarmoeder en door de werking op het sympathische zenuwstelsel. De alkaloïden uit de ergotaminegroep hebben een rustgevende werking op het sympathische zenuwstelsel en worden gebruikt bij toestanden van verhoogde werking van het sympathische zenuwstelsel, zoals bij migraine, atonia gastrica en morbus BASEDOW. Deze werking op het sympathische zenuwstelsel mist het ergometrine. De werking op de baarmoeder is verschillend: de alkaloïden uit de ergotaminegroep brengen de baarmoeder in een sterke, lang aanhoudende kramp. Het ergometrine veroorzaakt een toename van spierspanning van de baarmoeder en veroorzaakt ritmische contracties. De werking van de alkaloïden uit de ergotaminegroep begint langzaam en houdt lang aan. De werking van het ergometrine begint zeer snel, maar de tijd van werkzaamheid is korter. De preparaten uit de ergotaminereeks zijn tijdens de bevalling niet te gebruiken, ook niet in het nageboortetijdperk, wanneer de placenta nog niet is uitgedreven. De aanhoudende kramp verbiedt dit. Het ergometrine daarentegen kan in kleine doses gedurende de bevalling worden gebruikt en kan mijns inziens pituitrine en thymophysine grotendeels vervangen. De toepassingsmogelijkheden voor het ergometrine volgen uit de bovenvermelde eigenschappen van deze stof.
Het gebruik van ergometrine (ntvg.nl)
https://www.ntvg.nl/system/files/publications/1940125420001a.pdf
https://www.ntvg.nl/system/files/publications/1936107910001a.pdf
Hoe kan men wonderolie toedienen? (ntvg.nl)
https://www.ntvg.nl/system/files/publications/1947110270002a.pdf
staat bekend om zijn rol in de geschiedenis van de geneeskunde en landbouw, evenals om de gezondheidsrisico's die het met zich meebrengt. Hier verkennen we de kenmerken van *Claviceps purpurea* en de impact ervan op mens en dier.
*Claviceps purpurea* is een parasitaire schimmel die voornamelijk groeit op granen, met name rogge. Deze schimmel produceert potentieel giftige stoffen, ergot-alkaloïden genaamd, die ernstige gezondheidsproblemen kunnen veroorzaken bij consumptie door mens en dier.
Kenmerken van Claviceps purpurea
De schimmel *Claviceps purpurea* staat bekend om zijn kenmerkende paarse vruchtlichamen, die lijken op kleine stokjes of horens. Deze groeien uit de zaden van geïnfecteerde planten en bevatten een mengsel van bioactieve verbindingen, waaronder ergot-alkaloïden.
Impact op de Gezondheid
De consumptie van granen besmet met *Claviceps purpurea* kan leiden tot ergotisme bij mensen en dieren. Ergotisme manifesteert zich in twee hoofdtypen: het convulsieve type, gekenmerkt door hallucinaties en neurologische symptomen, en het gangreneuze type, dat leidt tot weefselnecrose door ernstige vasoconstrictie.
Historische Betekenis
In de geschiedenis speelde moederkoorn een cruciale rol, zij het onbedoeld. In de middeleeuwen werden gemeenschappen getroffen door ergotisme, wat leidde tot mysterieuze epidemieën en hallucinogene ervaringen. Sommigen suggereren zelfs dat moederkoorn betrokken was bij historische gebeurtenissen, zoals de heksenprocessen.
Hedendaagse Beheersmaatregelen
Moderne landbouwpraktijken en voedselverwerkingstechnieken hebben het risico op moederkoornvergiftiging aanzienlijk verminderd. Er worden strenge maatregelen genomen om de kwaliteit van granen te waarborgen en besmetting met *Claviceps purpurea* te voorkomen.
Kortom, moederkoorn en *Claviceps purpurea* hebben een complexe relatie met de menselijke geschiedenis en de landbouwpraktijk. Het begrijpen van deze schimmel en de risico's die het met zich meebrengt, is essentieel voor het waarborgen van de voedselveiligheid en het voorkomen van gezondheidsproblemen.
Moederkoorn, giftig of medicijn - UMU - Universiteitsmuseum Utrecht - Collectieverhaal
https://umu.nl/collectie-verhaal/moederkoorn-giftig/
https://wiebaktmee.nl/cms/index.php/vaktermen/390-moederkoorn
Ergot and Its Alkaloids - PMC (nih.gov)
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1637017/
https://dictionary.apa.org/ergot-alkaloid
https://dictionary.apa.org/lsd
Biologisch-dynamische boer: 'Rogge levert niet veel op maar is wel mooi voor de grond' - RTV Drenthe
https://www.rtvdrenthe.nl/varia/15073025/biologisch-dynamische-boer-rogge-levert-niet-veel-op-maar-is-wel-mooi-voor-de-grond
Sijbenga, biologisch dynamisch legkippenbedrijf Dennenhoeve
https://www.sijbenga.nl/
