Therapie voor PTSS

Posttraumatische Stressstoornis (PTSS) is een mentale aandoening die mensen treft na het ervaren of getuige zijn van een traumatische gebeurtenis. Deze aandoening kan ingrijpende gevolgen hebben voor het dagelijks leven, variërend van intense angst en flashbacks tot chronische depressie en isolatie. Gelukkig zijn er verschillende therapieën ontwikkeld om PTSS te behandelen, en in recente jaren is er groeiende aandacht voor het gebruik van psychedelica als een innovatieve en veelbelovende benadering. In dit artikel bespreken we PTSS, traditionele behandelmethoden en de opkomende rol van psychedelica in de therapie.


Wat is PTSS?

PTSS ontstaat wanneer de verwerking van traumatische ervaringen in de hersenen wordt verstoord. Deze stoornis kan zich ontwikkelen na gebeurtenissen zoals oorlogsgeweld, seksueel geweld, natuurrampen, ernstige ongelukken of langdurige emotionele mishandeling. Symptomen van PTSS kunnen grofweg worden verdeeld in vier categorieën:

  1. Herbeleven van trauma: Dit omvat nachtmerries, flashbacks en onvrijwillige herinneringen.
  2. Vermijding: Het vermijden van situaties, mensen of plekken die aan het trauma herinneren.
  3. Negatieve veranderingen in stemming en denken: Gevoelens van schuld, schaamte, vervreemding of pessimisme.
  4. Hyperarousal: Overmatige alertheid, prikkelbaarheid, slaapproblemen en schrikreacties.

De impact van PTSS varieert per persoon, maar zonder behandeling kan het leiden tot ernstige gezondheidsproblemen, zoals verslaving, hart- en vaatziekten of suïcidegedachten.


Wat Zijn Psychedelica?

Psychiaters, psychologen, medisch specialisten en hersenwetenschappers pleiten al jaren middels een manifest om te mogen werken met psychedelica, omdat deze middelen veel beter werken dan antidepressiva. De medische waarde van psychotrope stoffen wordt al sinds 1971 erkend. Volgens de preambule van het Verdrag inzake Psychotrope Stoffen mag de toegang niet onnodig worden beperkt. Ondanks dat de Staatscommissie MDMA bij het kabinet heeft aangedrongen om voortvarend te handelen om de therapeutische toepassing van MDMA mogelijk te maken, gebeurt er helemaal niets. Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft ervoor gekozen om psychotrope stoffen onder de Opiumwet te registreren met de toevoeging dat middelen van de Opiumwet volgens artikel 5 lid 2 voor eigen geneeskundig gebruik mogen worden toegepast. Terwijl dit juist aanleiding had moeten zijn om psychotrope stoffen onder de geneesmiddelenwet als generieke geneesmiddelen te registeren en dus beter beschikbaar te maken. Het principe dat "verboden middelen" wel voor eigen geneeskundig gebruik mogen worden toegepast wordt nogmaals bevestigd volgens de Richtlijn voor Strafvordering Opiumwet, harddrugs en volgens de Politie mag je maximaal 5 gram softdrugs per dag kopen.

Preambule van Verdrag inzake Psychotrope Stoffen: "Erkennend dat het gebruik van psychotrope stoffen voor medische en wetenschappelijke doeleinden onmisbaar is en dat hun beschikbaarheid voor dergelijke doeleinden niet onnodig beperkt mag worden,"
Geneesmiddelenwet: "Geneesmiddel: een substantie of een samenstel van substanties die bestemd is om te worden toegediend of aangewend voor dan wel op enigerlei wijze wordt gepresenteerd als zijnde geschikt voor: het genezen of voorkomen van een ziekte, gebrek, wond of pijn bij de mens,"

Volgens het RIVM-rapport Ranking of Drugs van 2009 dat in opdracht van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport is uitgevoerd scoren alcohol en tabak hoog op de schaal van schadelijkheid voor de volksgezondheid en zijn daarmee relatief schadelijker dan veel andere soorten drugs. Dit blijkt uit een nieuwe risico-evaluatie van het RIVM, waarin 19 genotmiddelen zijn gerangschikt naar hun schadelijke karakter. Heroïne en crack blijken samen met alcohol en tabak relatief het meest schadelijk te zijn. Paddo’s, LSD en khat scoren relatief laag op deze lijst. Het gebruik van cannabis en ecstasy valt in deze rangschikking op individueel niveau in de middencategorie, maar scoren vanwege de omvang van het gebruik hoger als je naar de schadelijkheid voor de gehele bevolking kijkt.

De rangschikking is bepaald op basis van de driedeling: hoe giftig is het middel (op korte en lange termijn), hoe verslavend is het, en wat is de maatschappelijke schade. Voorbeelden van de laatste factor zijn agressie, verkeersonveiligheid, arbeidsverzuim en zijn zowel op individueel niveau gemeten als op het niveau van de samenleving in zijn geheel. Bezien vanuit de gehele samenleving stijgt de schadelijkheid van deze middelen als ze veel worden gebruikt. De maatschappelijke schade gaat dan zwaarder wegen.

De evaluatie is uitgevoerd door een panel van 19 experts, die de schadelijkheid beoordeelden op basis van hun eigen wetenschappelijke expertise en de beschikbare literatuur over de middelen. Deze onderzoekswijze is in internationaal drie keer uitgevoerd en de bevindingen van deze onderzoeken komen overeen.


LSD-25 is een oud-medicijn dat in 1938 werd ontdekt door Albert Hofmann toen hij de schimmel moederkoren probeerde na te maken (synthetiseren). In 1943 werd LSD door de geneesmiddelenfabrikant Sandoz Pharmaceuticals in Zwitserland gepatenteerd als geneesmiddel tegen angststoornissen. Stanislav Grof is de grondlegger van LSD psychotherapie. Zijn werk heeft de basis gelegd voor de vele wetenschappelijke onderzoeken die volgde.

De wetenschap stelde namelijk vast dat het geneesmiddel tegen angststoornissen de reactie van de amygdala verminderde bij angstige prikkels. en de connectiviteit in het centrale waarnemingsorgaan de thalamus stimuleerde. Daarnaast stelde de wetenschap vast dat LSD-25 het lerend vermogen stimuleert en het bijdraagt aan het verhogen van je emotionele intelligentie.

LSD (Lyserginezuurdiethylamide) is een stof die invloed heeft op je hersenen door te werken op bepaalde receptoren, vooral de 5-HT2A-receptor. Dit heeft verschillende effecten:

Hoe het werkt: LSD stimuleert genen die betrokken zijn bij het aanpassen en versterken van de verbindingen tussen zenuwcellen (synaptische plasticiteit). Dit kan helpen bij de groei van de verbindingen in je hersenen.

Korte termijn: LSD kan de activiteit van genen verhogen die verantwoordelijk zijn voor het versterken van de verbindingen tussen zenuwcellen, wat leidt tot een grotere groei van de uitlopers van deze cellen.

Lange termijn: Het kan de productie van belangrijke eiwitten zoals BDNF (Brain-Derived Neurotrophic Factor) verhogen. BDNF speelt een cruciale rol in de gezondheid van je hersenen en helpt bij het herstel en de groei van zenuwcellen.

Therapeutische potentie: LSD kan helpen bij het behandelen van aandoeningen zoals burn-out, depressie, PTSS en angststoornissen, omdat het de flexibiliteit van je gedachten kan bevorderen en mogelijk de werking van je hersenen kan verbeteren bij deze aandoeningen.

Weet je wie dit zegt? Kim PC Kuypers. Zij is een universitair hoofddocent aan de Universiteit Maastricht, bij de Faculteit Psychologie en Neurowetenschappen. Ze promoveerde daar in 2007. Haar belangrijkste doel is om te begrijpen hoe onze hersenen werken bij dingen zoals flexibel denken, empathie (het vermogen om je in anderen te verplaatsen) en algemeen welzijn. Ze doet dit door te onderzoeken hoe psychedelische stoffen ons gedrag beïnvloeden, zowel op korte als op lange termijn, en hoe deze stoffen de biologie van ons brein veranderen.


Therapieën voor PTSS met psychedelica

Psychedelica zoals MDMA, psilocybine (de actieve stof in "magic mushrooms") en ketamine hebben recentelijk veel aandacht gekregen vanwege hun potentie bij de behandeling van mentale aandoeningen, waaronder PTSS. Onderzoek naar psychedelische therapieën heeft baanbrekende resultaten laten zien, vooral bij mensen die niet reageren op traditionele behandelingen.


Hoe werken psychedelica?

Psychedelica beïnvloeden de hersenen door interactie met serotonine-receptoren, wat leidt tot veranderingen in perceptie, emoties en cognitie. Deze stoffen kunnen diepgewortelde psychologische barrières doorbreken en een verhoogde staat van introspectie en emotionele verwerking mogelijk maken.

In therapeutische context worden psychedelica gebruikt in combinatie met begeleiding door een getrainde therapeut. Tijdens de sessies kunnen patiënten traumatische herinneringen opnieuw beleven en verwerken in een veilige en ondersteunende omgeving.


Wetenschappelijk bewijs

1. MDMA-geassisteerde therapie: Studies uitgevoerd door organisaties zoals MAPS (Multidisciplinary Association for Psychedelic Studies) hebben aangetoond dat MDMA in combinatie met psychotherapie aanzienlijke verbeteringen biedt bij PTSS-patiënten. In sommige gevallen is PTSS volledig in remissie gegaan na slechts enkele behandelingen. MDMA helpt door het verminderen van angst en het verhogen van vertrouwen, wat essentieel is voor het aanpakken van trauma.

2. Psilocybine: Psilocybine heeft ook veelbelovende resultaten laten zien, vooral bij patiënten met angst- en depressieve klachten. Het helpt mensen om negatieve denkpatronen te doorbreken en een gevoel van verbondenheid en perspectief te hervinden.

3. Ketamine: Ketamine, een dissociatief anestheticum, wordt al langer off-label gebruikt voor depressie en angst. Het kan snel verlichting bieden van symptomen en wordt steeds meer onderzocht als een mogelijke behandeling voor PTSS.


Veiligheid en Toegankelijkheid

Hoewel psychedelica veelbelovende resultaten laten zien, zijn er enkele belangrijke overwegingen:

  • Medische supervisie: Het gebruik van psychedelica in een therapeutische setting is fundamenteel anders dan recreatief gebruik. Professionele begeleiding is essentieel om een veilige en effectieve ervaring te garanderen.
  • Legaliteit: In veel landen, waaronder Nederland, zijn psychedelica zoals psilocybine nog steeds strikt gereguleerd. MDMA en ketamine worden onderzocht in klinische studies, maar zijn buiten deze context niet vrij beschikbaar.
  • Langetermijneffecten: Hoewel de korte-termijnresultaten indrukwekkend zijn, is meer onderzoek nodig naar de duurzaamheid van deze behandelingen.