Traumaverwerking psycholoog

Youri Hazeleger
02 december 2024

In de afgelopen decennia heeft de wetenschap rondom mentale gezondheid enorme stappen gezet. Eén van de meest veelbelovende, maar tegelijkertijd controversiële gebieden binnen dit veld, is het gebruik van psychedelica voor de behandeling van psychologische trauma’s. Deze middelen, vaak in combinatie met psychotherapie, bieden hoop voor mensen die worstelen met trauma’s die hun leven jarenlang hebben beïnvloed. Psychologen spelen een cruciale rol in dit proces, waarbij ze individuen begeleiden bij traumaverwerking en hen helpen om door middel van therapie en innovatieve methoden, zoals psychedelische therapie, weer grip op hun leven te krijgen.


Wat is Traumaverwerking?

Traumaverwerking verwijst naar het proces waarin iemand psychologische wonden herstelt die zijn veroorzaakt door een schokkende, stressvolle of levensveranderende gebeurtenis. Trauma kan verschillende vormen aannemen: van eenmalige ingrijpende gebeurtenissen zoals een ongeluk, geweld of een natuurramp, tot langdurige ervaringen zoals misbruik of verwaarlozing.

Bij traumaverwerking is het doel om de emotionele lading van het trauma te verminderen, zodat het individu verder kan met zijn of haar leven zonder voortdurend last te hebben van flashbacks, angst of depressie. Traditionele methoden zoals cognitieve gedragstherapie (CGT), EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) en exposuretherapie worden vaak ingezet. Hoewel deze technieken veel mensen hebben geholpen, blijkt een aanzienlijk aantal patiënten onvoldoende baat te hebben bij deze methoden.


De Rol van de Psycholoog

Psychologen spelen een essentiële rol in het herstelproces van trauma. Zij bieden niet alleen begeleiding en een veilige omgeving, maar analyseren ook welke behandelmethoden het meest geschikt zijn voor de specifieke behoeften van de cliënt. Een goede psycholoog werkt samen met de cliënt om triggers, patronen en onderliggende emoties te identificeren.

Daarnaast zijn psychologen steeds meer bezig met het integreren van nieuwe therapieën in hun praktijk, waaronder behandelingen met psychedelica. Deze behandelingen vereisen een zorgvuldige afweging en training, omdat de effecten van psychedelica complex zijn en zowel risico’s als kansen met zich meebrengen.


Wat Zijn Psychedelica?

Psychiaters, psychologen, medisch specialisten en hersenwetenschappers pleiten al jaren middels een manifest om te mogen werken met psychedelica, omdat deze middelen veel beter werken dan antidepressiva. De medische waarde van psychotrope stoffen wordt al sinds 1971 erkend. Volgens de preambule van het Verdrag inzake Psychotrope Stoffen mag de toegang niet onnodig worden beperkt. Ondanks dat de Staatscommissie MDMA bij het kabinet heeft aangedrongen om voortvarend te handelen om de therapeutische toepassing van MDMA mogelijk te maken, gebeurt er helemaal niets. Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft ervoor gekozen om psychotrope stoffen onder de Opiumwet te registreren met de toevoeging dat middelen van de Opiumwet volgens artikel 5 lid 2 voor eigen geneeskundig gebruik mogen worden toegepast. Terwijl dit juist aanleiding had moeten zijn om psychotrope stoffen onder de geneesmiddelenwet als generieke geneesmiddelen te registeren en dus beter beschikbaar te maken. Het principe dat "verboden middelen" wel voor eigen geneeskundig gebruik mogen worden toegepast wordt nogmaals bevestigd volgens de Richtlijn voor Strafvordering Opiumwet, harddrugs en volgens de Politie mag je maximaal 5 gram softdrugs per dag kopen.

Preambule van Verdrag inzake Psychotrope Stoffen: "Erkennend dat het gebruik van psychotrope stoffen voor medische en wetenschappelijke doeleinden onmisbaar is en dat hun beschikbaarheid voor dergelijke doeleinden niet onnodig beperkt mag worden,"
Geneesmiddelenwet: "Geneesmiddel: een substantie of een samenstel van substanties die bestemd is om te worden toegediend of aangewend voor dan wel op enigerlei wijze wordt gepresenteerd als zijnde geschikt voor: het genezen of voorkomen van een ziekte, gebrek, wond of pijn bij de mens,"

Volgens het RIVM-rapport Ranking of Drugs van 2009 dat in opdracht van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport is uitgevoerd scoren alcohol en tabak hoog op de schaal van schadelijkheid voor de volksgezondheid en zijn daarmee relatief schadelijker dan veel andere soorten drugs. Dit blijkt uit een nieuwe risico-evaluatie van het RIVM, waarin 19 genotmiddelen zijn gerangschikt naar hun schadelijke karakter. Heroïne en crack blijken samen met alcohol en tabak relatief het meest schadelijk te zijn. Paddo’s, LSD en khat scoren relatief laag op deze lijst. Het gebruik van cannabis en ecstasy valt in deze rangschikking op individueel niveau in de middencategorie, maar scoren vanwege de omvang van het gebruik hoger als je naar de schadelijkheid voor de gehele bevolking kijkt.

De rangschikking is bepaald op basis van de driedeling: hoe giftig is het middel (op korte en lange termijn), hoe verslavend is het, en wat is de maatschappelijke schade. Voorbeelden van de laatste factor zijn agressie, verkeersonveiligheid, arbeidsverzuim en zijn zowel op individueel niveau gemeten als op het niveau van de samenleving in zijn geheel. Bezien vanuit de gehele samenleving stijgt de schadelijkheid van deze middelen als ze veel worden gebruikt. De maatschappelijke schade gaat dan zwaarder wegen.

De evaluatie is uitgevoerd door een panel van 19 experts, die de schadelijkheid beoordeelden op basis van hun eigen wetenschappelijke expertise en de beschikbare literatuur over de middelen. Deze onderzoekswijze is in internationaal drie keer uitgevoerd en de bevindingen van deze onderzoeken komen overeen.


LSD-25 is een oud-medicijn dat in 1938 werd ontdekt door Albert Hofmann toen hij de schimmel moederkoren probeerde na te maken (synthetiseren). In 1943 werd LSD door de geneesmiddelenfabrikant Sandoz Pharmaceuticals in Zwitserland gepatenteerd als geneesmiddel tegen angststoornissen. Stanislav Grof is de grondlegger van LSD psychotherapie. Zijn werk heeft de basis gelegd voor de vele wetenschappelijke onderzoeken die volgde.

De wetenschap stelde namelijk vast dat het geneesmiddel tegen angststoornissen de reactie van de amygdala verminderde bij angstige prikkels. en de connectiviteit in het centrale waarnemingsorgaan de thalamus stimuleerde. Daarnaast stelde de wetenschap vast dat LSD-25 het lerend vermogen stimuleert en het bijdraagt aan het verhogen van je emotionele intelligentie.

LSD (Lyserginezuurdiethylamide) is een stof die invloed heeft op je hersenen door te werken op bepaalde receptoren, vooral de 5-HT2A-receptor. Dit heeft verschillende effecten:

Hoe het werkt: LSD stimuleert genen die betrokken zijn bij het aanpassen en versterken van de verbindingen tussen zenuwcellen (synaptische plasticiteit). Dit kan helpen bij de groei van de verbindingen in je hersenen.

Korte termijn: LSD kan de activiteit van genen verhogen die verantwoordelijk zijn voor het versterken van de verbindingen tussen zenuwcellen, wat leidt tot een grotere groei van de uitlopers van deze cellen.

Lange termijn: Het kan de productie van belangrijke eiwitten zoals BDNF (Brain-Derived Neurotrophic Factor) verhogen. BDNF speelt een cruciale rol in de gezondheid van je hersenen en helpt bij het herstel en de groei van zenuwcellen.

Therapeutische potentie: LSD kan helpen bij het behandelen van aandoeningen zoals burn-out, depressie, PTSS en angststoornissen, omdat het de flexibiliteit van je gedachten kan bevorderen en mogelijk de werking van je hersenen kan verbeteren bij deze aandoeningen.

Weet je wie dit zegt? Kim PC Kuypers. Zij is een universitair hoofddocent aan de Universiteit Maastricht, bij de Faculteit Psychologie en Neurowetenschappen. Ze promoveerde daar in 2007. Haar belangrijkste doel is om te begrijpen hoe onze hersenen werken bij dingen zoals flexibel denken, empathie (het vermogen om je in anderen te verplaatsen) en algemeen welzijn. Ze doet dit door te onderzoeken hoe psychedelische stoffen ons gedrag beïnvloeden, zowel op korte als op lange termijn, en hoe deze stoffen de biologie van ons brein veranderen.


Bijvoorbeeld:

  • MDMA-geassisteerde therapie: Dit middel bevordert empathie en vermindert angst, waardoor cliënten hun trauma's onder ogen kunnen zien zonder overweldigd te raken. MDMA werkt als een katalysator in de therapeutische setting, waardoor het makkelijker wordt om over moeilijke ervaringen te praten.
  • Psilocybine-therapie: Psilocybine kan intense introspectieve ervaringen oproepen die cliënten helpen om diepe emotionele blokkades te doorbreken. Vaak beschrijven cliënten gevoelens van verbondenheid, betekenis en acceptatie tijdens een sessie.

Deze methoden worden altijd gecombineerd met psychotherapie. De psycholoog begeleidt de cliënt vóór, tijdens en na de sessie, waarbij de nadruk ligt op integratie: het begrijpen en toepassen van inzichten die tijdens de sessie naar boven zijn gekomen.


De Wetenschappelijke Basis

Het onderzoek naar psychedelische therapie bevindt zich nog in een relatief vroege fase, maar de resultaten zijn veelbelovend. Zo bleek uit een klinische studie van MAPS (Multidisciplinary Association for Psychedelic Studies) dat meer dan 67% van de patiënten met PTSS geen symptomen meer vertoonde na een behandeling met MDMA-geassisteerde therapie.

Ook psilocybine heeft indrukwekkende resultaten laten zien bij de behandeling van depressie. In een onderzoek van Johns Hopkins University gaf meer dan 80% van de deelnemers aan dat hun depressieve symptomen significant waren afgenomen na één of twee behandelsessies.